Begint je kind soms in het eerste deel van de nacht (tussen 20u-23u) hysterisch te huilen of lijkt je kind wakker maar is hij toch niet wakker? Is deze wake-up anders dan wanneer hij anders doorheen de nacht wakker wordt? Dan kan je te maken hebben met een confusional arousal (dit kan vanaf 6 maanden) of met een night terror (vanaf 2,5 – 3 jaar).
Confusional arousals
Motorische mijlpalen als trigger?
Liens zoontje Bastiaan is, rond zijn eerste verjaardag, beginnen kruipen (EINDELIJK) en deed tegelijk de eerste pogingen tot stappen. Met andere woorden, zijn wereld werd plots zeer groot en hij kon volop exploreren (en moeder en vader hebben er net geen lumbago aan overgehouden).
Doorgaans is Bastiaan een goeie slaper en kan hij verschillende slaapjes aan elkaar rijgen. Maar sinds zijn motorische mijlpalen (die wel even op zich lieten duren) merken we dat hij in het eerste deel, in de diepe slaap, van de nacht af en toe wakker wordt. Echt wakker is hij niet, maar hij is verward, mompelt, roept en woelt heen en weer. Soms staat hij half recht in zijn bed. De ene keer al wat heftiger dan de andere keer. Maar dit is een duidelijk verschil met een gewone wake up. Je merkt dat hij verward is en niet echt wakker is. Je merkt dat hij verward is en niet echt wakker is. Wellicht is er hier sprake van een confusional arousal.
Wat is zo’n confusional arousal?
Dokter Ferber[1] beschrijft dit als de overgang van de ene slaapcyclus naar de andere die niet zo soepel verloopt. Aangezien Bastiaan niet echt wakker is zoals anders, wijst dit op een simultane werking van het waaksysteem en het slaapsysteem. De ene hersenhelft is wakker (het mompelen en roepen), het andere niet. Het waaksysteem wil wakker worden en aan de dag beginnen, terwijl het slaapsysteem vastzit in slapen. Dus je kind is letterlijk half wakker half niet.
Hoe een confusional arousal tot uiting komt is bij ieder kind anders en komt ook niet bij alle kinderen voor. Het is een andere vorm van wakker worden en gaat vaak gepaard met verwardheid. Het kan van enkele seconden, enkele minuten tot een uur duren en het einde is duidelijk wanneer je ziet dat je kind terug vermoeidheidssignalen vertoont. Dit kan ook uitmonden in lange huilbuilen bij baby’s vanaf 6 maand. Dit maakt het moeilijk om te onderscheiden of het dit wel is, want baby’s zijn wel vaker eens even ontroostbaar.
Night terrors (of nachtangsten)
Gaat de wake-up van je kind gepaard met een paniekreactie, hysterie, … dan spreken we eerder van een night terrors. Een confusional arousal en night terror zijn doorgaans hetzelfde, het grote verschil is dat bij een night terror het aspect ‘paniek/angst’ bovenop het ‘verward zijn’ komt, night terrors ontstaan doorgaans vanaf peuterleeftijd.
Night terrors/nachtangst versus nachtmerries
Night terrors staan niet gelijk aan nachtmerries. Een duidelijk verschil is dat nachtmerries in het 2e deel van de nacht voorkomen, dus in de lichte (REM)slaap en niet in de diepe slaap die in het eerste deel van de nacht gesitueerd is. Een tweede verschil is dat een kind, bij een nachtmerrie, achteraf weet dat dit gebeurd is (daarom niet alles in detail) en echt wakker geweest is. Nachtmerries kunnen een gevolg zijn van het verbeeldingsvermogen van je kind dat op de leeftijd van 2.5 – 3 jaar op volle toeren draait.
Bij een night terror of confusional arousal daarentegen is het kind niet wakker geweest (aangezien het slaapsysteem vastzit). Dit is ook meteen de verklaring waarom een kind zich hier nooit iets van zal herinneren. Hij was niet echt wakker. Een night terror is vooral voor de ouders of zorgfiguren zeer heftig maar voor het kind in kwestie dus niet.
Als je kind zo’n confusional arousal of night terror doormaakt, wat kan je dan doen?
Het lijkt erg tegenstrijdig, maar eigenlijk kan je weinig tot niets doen om deze parasomnie te voorkomen. Een goede slaaphygiëne kan de intensiteit en frequentie wel serieus verlagen. Een confusional arousal of night terror is beangstigend voor de mensen die dit aanschouwen, maar je kind in se zal zich er niets meer van herinneren. Dus erover praten helpt niet en raden wij ook niet aan, want zo geef je misschien info aan je kind waardoor het slapen beangstigend kan worden. Je kind hoort dat hij dingen doet in zijn slaap waar hij zich niet bewust van is en waar hij geen controle over heeft.
Het belangrijkste is om tijdens zo’n episode te zorgen voor een veilige slaapomgeving. Tijdens een night terror bijvoorbeeld kan het zijn dat je kind uit zijn bed komt.
Wat je kan doen tijdens een zo’n episode is afhankelijk van kind tot kind. Als je je kind niet ‘stoort’ op dit moment, bestaat de kans dat de night terror of confusional arousal sneller zal passeren. Blijf in de buurt, ofwel in een hoek van de kamer of net buiten de kamer zodat je het proces kan monitoren. Hoe graag je ook wil helpen, het zal de arousal erger maken. Zeg hierbij tegen jezelf: mijn kind beseft dit niet, morgen zal hij het niet meer weten. Soms wordt ook aangeraden om je kind te proberen wekken omdat de kans dan groter is dat de episode volledig stopt en je kind snel verder gaat slapen. Wij hebben ervaring met beide. We hebben al situaties meegemaakt waarbij het proberen wekken van het kind oversloeg in ‘agressief’ gedrag van het kind en de night terror dan in plaats van 8 minuten 20 tot 30 minuten duurde. Maar we hebben ook ervaringen met ouders die hun kind probeerden ‘te laten doen’ maar het meisje kind was zo buiten zichzelf dat het gevaarlijk werd. Het enige dat hielp was het meisje meenemen naar een andere ruimte en haar goed wakker maken (anders verviel ze meteen opnieuw in de night terror). Als het meisje dan aangaf dat ze moest plassen, wisten de ouders altijd dat ze nu goed wakker was en ze terug verder zou kunnen slapen. Het is dus een beetje zoeken naar de handleiding van je eigen kind.
Deze arousals zijn een gevolg van een rijpingsproces van de hersenen, dus eens dat meer in balans is, zullen deze arousals of terrors verdwijnen. Hoelang zoiets duurt is zeer afhankelijk van moment tot moment en van kind tot kind. Je kan hier weinig tot niets aan doen, maar als je merkt dat dit af en toe met je mini gebeurt kan je wel op een paar dingen letten:
- Zorg voor weinig schermtijd net voor het slapen (zowel voor jezelf als voor je kind een goede tip)
- Weet dat ze bij koorts meer kunnen voorkomen (net zoals je als volwassene ook raar kan dromen bij koorts)
- Bij een nieuwe stap (eerste keer naar school, eerste stapjes, eerste keer op kamp, ergens anders slapen,…) kan er spanning ontstaan. Veel nieuwe prikkels kunnen een trigger zijn aangezien je kind dan veel nieuwe indrukken moet verwerken.
- Oververmoeid kan een trigger zijn. Hou je kind goed in de gaten wanneer je merkt dat vermoeidheid de bovenhand neemt. Het kan helpen om je kind, al dan niet tijdelijk, wat vroeger naar bed te laten gaan ’s avonds.
- Wanneer je merkt dat je kind zich een soort patroon eigen heeft gemaakt, dus wanneer deze arousal frequent op hetzelfde tijdstip gebeurt, kan je een halfuur ervoor je kind wat gaan porren. Hiermee bedoelen we, even rustig wakker maken waardoor je kindje opnieuw in slaap moet vallen. Zo begint er een nieuwe slaapcyclus (die je wat manipuleert) en zal je kind mogelijks verder slapen. Deze methode werkt (helaas) niet bij elk kind.
Meer weten over een goede slaaphygiëne? Daar hebben we onze Magazines S. voor ontworpen. Het is een toegankelijk E-book, afgestemd op de leeftijd van je kind, die je informatie geeft over een optimale slaaphygiëne.
Wat moet je onthouden?
Wat je vooral moet onthouden? Niet hoe ze heten, maar dat die vervelende momenten normaal zijn, ze weerspiegelen een rijpingsproces van de hersenen. Ze gaan vanzelf weg wanneer de hersenen rijper zijn geworden. Vergeet niet dat je kind zich hier niet bewust van is en het zich niet zal herinneren! Voor hen is het geen angstige ervaring, kom er dus de dag nadien niet op terug.
Véél succes,
Anoek & Lien!
[1] Ferber, R. (2006). Solve your child’s sleep problems. Londen: Vermilion