De middagdut
Voor kleine mensjes, maar ook vaak voor grote, zijn dutjes een must om de dag door te komen. De middagdut is de belangrijkste dut van de dag, want dit slaapje zorgt ervoor dat je kind niet oververmoeid de nacht in gaat. De middagdut houdt daarom het langste stand, het is er nog als de andere dagslaap reeds is weggevallen. Maar wat als je kind zijn middagdut ontgroeit? Wanneer valt die middagdut nu weg?
Wanneer valt de middagdut weg?
Doorgaans zal de middagdut tussen de leeftijd van 2,5 & 4 jaar verdwijnen. Sommige kinderen gaan uit zichzelf hun middagdut laten vallen. Dit kan je merken doordat je kind moeilijk in slaap valt voor deze dut of hij/zij sneller terug wakker wordt waardoor deze automatisch korter wordt. Zo zal je kind, uit zichzelf, evolueren naar minder dagslaap. Maaar … andere kinderen behouden hun middagslaap en korten hun nachtslaap in. Dit merk je doordat je kind ‘s avonds later in slaap valt omdat hij/zij niet moe genoeg is ten gevolge van de middagdut. Of doordat je kind opnieuw vaker wakker wordt doorheen de nacht of de dag steeds vroeger wenst te starten. Hallelujah!
Hoe ga je daarmee om? Dat hangt volledig van jou af. Vind je het lastig dat de dag vroeger start? Wens je dat het slapengaan ‘s avonds opnieuw vlotter verloopt? Of ben je ok met de evolutie? Die vragen kan je zelf het best beantwoorden. Afhankelijk waar jij je het meest comfortabel bij voelt en wat het beste bij je situatie past, kan je verschillend reageren.
Hoe weet je wanneer die middagdut dient weg te vallen of moet bijgestuurd worden?
- Wordt je kind plots elke keer te vroeg wakker?
- Slaapt je kind opeens onderbroken ‘s nachts?
- Ligt je kind urenlang te waken in zijn bed of biedt hij weerstand bij bedtijd?
Is je kind de leeftijd van 2,5 jaar gepasseerd en is het antwoord op één van bovenstaande vragen ‘ja?’ dan is de kans groot dat je de middagdut mag bijsturen. Maar kijk in eerste instantie naar de algehele situatie. Is er iets veranderd in het leven van je kind (cognitieve of fysieke mijlpaal, komst van een broer/zus, …) dan kan het eveneens zijn dat de ‘moeilijkere’ nachten gelinkt zijn aan de grote veranderingen. Is dit het geval? Dan raden we aan om eerst even af te wachten. Daarnaast kan je manier van ‘omgaan met’ verschillend zijn naargelang je situatie. Is het net een verlofperiode of komt het organisatorisch beter uit dat je kind even slaapt op de middag en zo gemakkelijk kan wakker blijven tot 20 uur? En blijft de nachtslaap voor de rest goed (zonder veelvuldige wake-ups) dan kan je de situatie gerust zo aanhouden. It’s up to you.
Als je kind volle dagen naar school gaat, ligt dit iets anders. Naar school gaan is een grote stap voor je kind. Plots worden de dagen van je kind gevuld met nieuwe prikkels, triggers en situaties waardoor een wereld voor hem opengaat. Dit is een ander ritme dan thuis dus vaak zijn lange dutjes niet meer mogelijk (hoogstens een uurtje in de slaapklas). Dan raden we aan om toch te investeren in een vroegere bedtijd zodat je kind niet oververmoeid raakt. Oververmoeidheid is niet altijd meteen zichtbaar omdat de gevolgen hiervan ook wel kunnen gezien worden als een enthousiaste peuter die honderduit wil vertellen over school (alhoewel de meeste ‘gespeeld hebben’ als je vraagt wat ze deden in de klas 😊 ).
Indien de dut wegvalt en je merkt dat dit een te grote stap is, kan het organiseren van ‘stille tijd’ helpen. Of als het wegvallen van de middagdut er voor jou, als ouder, voor zorgt dat de dag opeens lang is en je een nieuw evenwicht dient te zoeken, is het installeren van stille tijd de moeite waard.
Stille tijd
Stille tijd, een alternatief voor als je kind de middagdut ontgroeit.
Het wegvallen van een middagdut hoeft niet meteen ‘weg met de rust’ te betekenen. Je kan er voor kiezen om een rustmoment of stille tijd te introduceren. Je kan dit op verschillende manieren doen maar het punt is vooral dat er tussen een bepaald tijdstip, kort na de middag, even rust is. Hoe je dit invult, bepalen jij en je kind helemaal zelf.
Het voordeel van zo’n moment is dat je kind even tot rust komt net op het moment zijn bioritme aangeeft dat er een dip is. En dat jij als ouder even een moment voor jezelf hebt. Daarnaast geeft dit structuur aan je dag. Moet je eens op stap of past het niet? Geen probleem, dan laat je de stille tijd achterwege. Het is geen vereiste maar het kan helpen om de overgang van 1 naar geen dutjes vlotter te laten verlopen.
Getuigenis: “We hebben 2 kinderen onder de 4 jaar. Even mochten we genieten van 2 kinderen die op hetzelfde moment een middagdut deden. Van 12.30 tot 14 uur hadden wij een adempauze. Om op te ruimen maar even vaak om gezellig met ons 2 wat bij te praten of wat slaap in te halen. Het was een beetje onze holy grail, zelf vrienden wisten dat ze tijdens die uren beter niet ‘spontaan’ een bezoekje brachten. Het was ons bijtankmoment. En dan . kwam de kleuter in plaats van de peuter die niet zoveel nood meer had aan dat middagdutje. Eerst ‘overbrugden’ we deze periode door televisie (zus slapen, broer televisie) en wij wat rust maar dit voelde niet zo goed. Toch merkten we de nood bij hem en bij ons zelf om na het middagmaal even te downsizen. Toen lazen we over stille tijd. We hadden hier nog niet echt van gehoord en wilden het wel eens uitproberen. Nu doen we eerst 45 minuten stille tijd, daarna een half uur televisie en dan is zus wakker en begint de gezellige drukte opnieuw. We hebben die stille tijd geleidelijk aan opgebouwd en ondertussen eist hij deze tijd ook op. Dit is zijn tijd en hij vindt het niet fijn als onze dagplanning deze stille tijd eens zou doorkruisen.”
Hoe kan je stille tijd invullen?
1. Maak een doos met (rustig) speelgoed die enkel bovengehaald wordt tijdens de stille tijd. Kies iets waarvan je weet dat je kind er rustig van wordt.
2. Kies een ruimte: de kamer van je kind, een stukje van de woonkamer dat je afbakent en geef je kind als opdracht daar rustig te spelen. Je kan als ouder in het begin even meespelen om het moment in gang te zetten.
3. Vertel aan je kind dat je verwacht dat hij daar rustig speelt tot het klokje aangeeft dat de ‘stille tijd’ gepasseerd is. Visualiseer de tijd. Start met dit 10 minuten en bouw dit geleidelijk aan op naar 30 minuten of 1 uur (bij sommige kinderen is een uur teveel gevraagd). Probeer als ouder zelf ook rustig bezig te zijn op dit moment zodat je modelleert aan je kind wat je verwacht (dit is ons rustmoment).
4. Spreek je kind je aan, vertel elke keer opnieuw (op een rustige manier) wat de afspraken van stille tijd zijn. Wees consequent, rustig en geef het tijd. Je kind zal dit niet van dag 1 onder de knie hebben.
Enkele voorbeelden:
Heb je een kind dat graag knutselt?
- Maak een knutseldoos specifiek voor de stille tijd, dit is dan een doos die ander materiaal bevat dan het knutselmateriaal waar anders mee gespeeld wordt.
- Laat je kind vrij knutselen of geef een stappenplan met pictogrammen zodat je kind weet wat hij kan knutselen. Dit stimuleert meteen ook de cognitieve vaardigheden.
- Zorg dat de activiteit op maat van je kind is, zodat hij zelfstandig kan werken.
- Laat je kind dat doen op een plaats die rust uitstraalt, in het speelhuisje, op de bank maar dus niet te midden van al het ander speelgoed.
Vindt je kind het leuk om zich te schminken?
- Zorg voor wat kindergrime en of kinder make up en geef hem een moment om zichzelf te schminken, op te maken, haren te kammen, gel in het haar,… Geef je kind zeker ook een spiegel!
Bouwt je kind graag?
- Geef je kind duplo of legoblokken met een stappenplan. Zo leert hij dit te volgen en kan hij geconcentreerd werken. Je kind wordt uitgedaagd en ervaart meteen resultaat van zijn inspanning. Bouwt je kind liever vrij? Dat mag natuurlijk ook. Niet alle kinderen zijn hetzelfde.
Er zijn nog veel meer manieren om stille tijd in te bouwen, soms kan de opbouw naar dat moment wat zoeken zijn. Wens je van het rustmoment na de middag een verbindingsmoment te maken, dat kan zeker ook. Dit kan je doen door het aanbieden van een massage of yoga, kies voor een rustige activiteit. Activiteiten zoals een massage of yoga helpen een kleuter om zijn lichaam te voelen en te leren kennen. Zolang jullie er rustig van worden en je merkt dat je kind de kalmte toelaat, is het allemaal goed. We merken dat het vaak voor ouders moeilijker is om zich op dat moment in een rustfase te begeven dan voor kinderen. Neem zelf geen scherm als je je kind liever geen scherm aanbiedt dat moment, loop zelf niet op te ruimen (je kan dit samen met je kind doen alvorens je de stille tijd start), … Denk na waar jij van tot rust komt en laat het toe. Je zal zien, die stille tijd wordt heilig en niet alleen voor je kind of voor je nachtrust.
Wil je trouwens meer weten over slaap bij peuters & kleuters? We hebben een toegankelijk, betaalbaar Magazine S. rond deze leeftijdscategorie. Het is de moeite waard om je eens te verdiepen in de slaap van je kind op deze leeftijd want voor het eerst kan je een cognitieve insteek gebruiken om je kind te ondersteunen bij het in slaap vallen.
Veel succes bij het zoeken naar je eigen zenmoment.
Anoek & Lien
